• Je gebruikt minder energie.
• Je hebt een lagere energierekening.
• Jouw woning blijft warmer in de winter en koeler in de zomer.
• Je woont comfortabeler en hebt minder last van tocht en vocht.

Je kunt vloeren, de bodem, de muren, het dak, de zolder, ramen en deuren isoleren. Bekijk wat bij jouw woning al geïsoleerd is en wat je zelf nog kunt isoleren.

Dit verschilt per regeling.

Kijk in het stroomschema voor welke vergoedingen je in aanmerking komt. Voor het verbeteren/isoleren van de woning zijn er de volgende subsidies:

• Isoleren Eigen Woning (aanvragen bij gemeente Leeuwarden)
• Friese Plus (aanvragen bij provincie Fryslân)
• Energiebesparende Woningmaatregelen (aanvragen bij gemeente Leeuwarden)
• ISDE (aanvragen bij rvo.nl)

De hoogte van de subsidies is afhankelijk van de voorwaarden per subsidie.

• Bij de subsidie isolatie eigen woning is het maximale basissubsidiebedrag € 2.150,-. Voor meer informatie over deze subsidie, kijk op: Subsidie isolatie eigen woning – Gemeente Leeuwarden
• De Friese Plus is gekoppeld aan de subsidie isolatie eigen woning. Als je meer dan € 2.150,- uitgeeft aan isolatie, kun je ook de Friese Plus aanvragen. Het bedrag is maximaal € 2.500,- extra voor dezelfde maatregelen. Voor meer informatie over deze subsidie, kijk op: Subsidie isolatie eigen woning – Gemeente Leeuwarden
• Bij de subsidie energiebesparende woningmaatregelen is het maximale subsidiebedrag € 2.500,-. Voor meer informatie over deze subsidie, kijk op: Subsidie energiebesparende woningmaatregelen – Gemeente Leeuwarden

Kijk voor de voorwaarden en het aanvragen van de subsidie op leeuwarden.nl en zoek op de naam van de subsidie. Hier kun je ook de aanvraag doen.

Heb je nog vragen of wil je hulp bij de aanvraag? Neem dan contact op met de Energiecoaches of de gemeente via 14058. Zij maken een terugbelverzoek aan als ze de vraag niet kunnen beantwoorden. Je kunt ook langskomen bij het Meedenkpunt van Gemeente Leeuwarden in het gemeentekantoor op Oldehoofsterkerkhof 1 in Leeuwarden. Dit inloopspreekuur is op dinsdag- en donderdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur.

Je kunt met een laag inkomen subsidie ontvangen van de gemeente vanuit de regeling Energiebesparende Woningmaatregelen. De provincie biedt de Friese Plus aan mensen met een laag inkomen. Beide regelingen zijn niet beschikbaar als je een hoger inkomen hebt. Kijk voor de maximale hoogte van het inkomen op de website. Dit verschilt per regeling.

Ja. Als je aan de verschillende voorwaarden voldoet (bijvoorbeeld inkomen, WOZ-waarde en energielabel), kun je meerdere subsidies ontvangen voor dezelfde werkzaamheden. Je ontvangt nooit meer vergoeding dan de werkzaamheden totaal hebben gekost.

Soms wel:

• De subsidie Isoleren Eigen Woning kun je ook ontvangen als je de klus zelf gaat doen.
• De subsidie Energiebesparende Woningmaatregelen kun je ook ontvangen als je de klus zelf gaat doen.
• De Friese Plus geeft alleen een vergoeding als je de klussen door een professional laat uitvoeren.

• De vergoeding is alleen voor woningen met een WOZ-waarde lager dan € 350.000,- (per 1-1-2022.) Op wozwaardeloket.nl kun je kijken wat de WOZ-waarde van jouw woning is. Heeft jouw woning een hogere WOZ-waarde? Dan kun je geen subsidie ontvangen.
• Verder geldt dat je woning een energielabel van D t/m G moet hebben. Je checkt het energielabel op ep-online.nl .
• Als jouw woning geen energielabel heeft of energielabel C, B of A, kun je toch in sommige gevallen de subsidie isolatie eigen woning en de Friese Plus aanvragen. Jouw woning moet dan minimaal 2 slechte bouwdelen hebben. Het gaat dan om 2 van de volgende bouwdelen: Dak / Gevel / Vloer-Bodem of Glas. Dit is vaak zo bij woningen die zijn gebouwd vóór 1992. Kijk voor de precieze voorwaarden op de website.
• Heeft jouw woning geen energielabel? En is het gebouwd is vóór 1992? Dan kun je wel in aanmerking komen voor de subsidie Energiebesparende Woningmaatregelen.

Heb je nog vragen of wil je hulp bij de aanvraag, neem dan contact op met de Energiecoaches of de gemeente via 14058. Zij maken een terugbelverzoek aan als ze de vraag niet kunnen beantwoorden. Je kunt ook langskomen bij het Meedenkpunt van Gemeente Leeuwarden in het gemeentekantoor op Oldehoofsterkerkhof 1 in Leeuwarden. Dit inloopspreekuur is op dinsdag- en donderdagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur.

Als je een laag inkomen hebt, kun je extra geld krijgen van de provincie Fryslân om je huis te isoleren. Dit heet de Friese Plus. Je krijgt deze extra subsidie alleen als je ook de subsidie isolatie eigen woning van de gemeente hebt ontvangen. Je kunt maximaal € 2.500,- per woning krijgen. De Friese Plus geldt alleen als u een professional laat isoleren.

Je komt in aanmerking voor de Friese Plus als je in 2023 minder dan € 25.350,- bruto per jaar verdient. Voor een stel is dat samen minder dan € 35.908,- bruto per jaar.

Je kunt de Friese Plus aanvragen via: Subsidie isolatie eigen woning – Gemeente Leeuwarden.

Als je een monument isoleert, kun je meer vergoeding ontvangen. Je krijgt dan maximaal € 2.500,-. Als je het monument isoleert met natuurlijke isolatiematerialen (biobased), kunt je 10% extra vergoeding met een maximum van € 200,- ontvangen.

Biobased isoleren betekent dat er isolatiemateriaal wordt gebruikt van natuurlijke grondstoffen, zoals houtvezel, schapenwol, hennep of gerecycled papier. Deze materialen zijn beter voor het milieu dan gewone isolatie. Ze zorgen vaak voor een gezond binnenklimaat, omdat ze goed vocht opnemen en geen schadelijke stoffen bevatten.

Als je natuurlijke isolatiematerialen (biobased) gebruikt, kun je 10% extra vergoeding met een maximum van € 200,- ontvangen.

Bij natuurvriendelijk isoleren kan het hele jaar door isolatie worden aangebracht, als de woning eerst ‘natuurvrij’ is gemaakt. Dit betekent dat de vogels en vleermuizen al zijn vertrokken uit de spouwmuren of onder het dak. Isolatiebedrijven mogen de woning niet het hele jaar door natuurvrij maken. Ze volgen de natuurkalender. Als uw woning vóór 1 april of vóór 1 november natuurvrij is gemaakt, mag er ook in het voorjaar en/of winter geïsoleerd worden. Meer informatie vind je hier.

Onder daken en in spouwmuren van huizen wonen vaak kleine vogels en vleermuizen, zonder dat je het weet. Als je de spouwmuur isoleert, kunnen deze dieren vaak niet overleven en verdwijnen hun huizen. Natuurvriendelijk isoleren zorgt ervoor dat we goed omgaan met beschermde diersoorten en tegelijk de huizen verduurzamen. Meer informatie vind je hier.

De komende tijd onderzoeken we samen met de buurtbewoners wat de staat is van elk huis. En wat er per woning mogelijk is. Daarbij kijken we ook wat er in alle woningen nog moet gebeuren om mee te kunnen doen met de diverse warmte-oplossingen. De gemeente helpt woningeigenaren met het onderzoek.

Hoeveel invloed een bewoner kan uitoefenen op het warmte-uitvoeringsplan verschilt per bewoner. Dit hangt af van of de bewoner zelf de eigenaar is van een gebouw, of niet. Woningeigenaren hebben uiteraard meer te zeggen over hun (eigen) woning dan een huurder. Woningcorporaties betrekken hun huurders bij de aanpak zoals in de wet staat.

De gemeente gaat open het gesprek aan met de woningeigenaren over de toekomstige warmtevoorziening en schone energie. Hierin verkennen we samen de mogelijkheden, helpen we bewoners de juiste keuze (voor deze buurt) te maken en ondersteunen we zoveel mogelijk in de uitvoering.

In een wijkuitvoeringsplan staat hoe bestaande gebouwen overgaan naar aardgasvrij. En welke stappen de betrokken partijen willen zetten om dat doel te bereiken. Aardgasvrij betekent dat we straks alleen nog schone energie gebruiken voor het verwarmen van woningen (en andere gebouwen), warm water uit de kraan en koken.

Naast de overgang naar schone energie, zijn energie besparen en isoleren belangrijke eerste stappen. Samen met de wijk of het dorp bepalen we hoe we dat het beste kunnen doen. Dit leggen we vast in een wijkuitvoeringsplan.

Duitsland heeft een andere uitgangspositie dan Nederland. In Duitsland stoken ze momenteel voor een groot gedeelte op bruinkool. Op aardgas overstappen is voor hen dus een (relatief) duurzame stap. In Duitsland geeft men echter ook toe dat deze overstap op aardgas een tussenstap is. Op den duur zal Duitsland ook van het aardgas af gaan. Nederland heeft bepaald dat het aardgasvrij zal moeten worden om het klimaatakkoord van Parijs uit 2015 te halen. Ook Duitsland zal uiteindelijk dus van het aardgas af gaan.

De gemeente maakt jaarlijks met woningcorporaties Elkien en WoonFriesland afspraken. Hierin staan onder andere afspraken over wat de woningcorporaties moeten doen om huizen energiezuiniger te maken. Verder wordt er met deze woningcorporaties ook overlegd over hoe zij kunnen helpen met het aardgasvrij maken van woningen. In meerdere gebieden in Leeuwarden hebben de woningcorporaties al voor aardgasvrije woningen gezorgd. 

In een gebied met veel huur- en koopwoningen door elkaar, moet met zijn allen besloten worden wat de beste alternatieve warmteoptie is met betrekking tot aardgasvrij wonen. Hierin zijn continue gesprekken en overleg tussen de verschillende bewoners en betrokken partijen erg belangrijk. 

Een warmtepomp kan op verschillende manieren voorzien worden van warmte. Een van die methoden is een zogenaamde buitenunit. Dit is het beste vergelijkbaar met een grote ventilator.

Deze buitenunit produceert geluid. De hoeveelheid geluid die een buitenunit mag produceren mag wettelijk niet meer zijn dan 40 dB. Dit kan er nog steeds voor zorgen dat je hiervan overlast ervaart.

Er zijn methodieken om het geluid van een buitenunit verder te verminderen. Bijvoorbeeld door er een geluidwerende kast omheen te plaatsen. Dit vraagt wel om meer ruimte voor de buitenunit. En het verhoogt de kosten.

Ja, geothermie wordt onderzocht als duurzame alternatieve warmtebron voor de stad Leeuwarden. Meer informatie over dit onderzoek en project vind je via Warmte van Leeuwarden.

Er zullen meer elektriciteitskabels gelegd gaan worden. Dit kan zorgen voor enige kortstondige overlast, omdat straten opengebroken moeten worden. Beheerders van het elektriciteitsnet doen echter hun best om de meeste overlast voor bewoners weg te nemen en hier tijdig over te communiceren.

Op sommige plekken zit het elektriciteitsnet inderdaad op de limiet van wat het aankan. De netbeheerder is bezig om problemen te voorkomen. De toenemende vraag naar elektriciteit en dus meer druk op het elektriciteitsnet, is ook de reden voor de gemeente om samen met inwoners te kijken welke buurten het kansrijkst zijn om geheel elektrisch te verwarmen. Het kan en hoeft niet allemaal tegelijk. Hierdoor kan de netbeheerder ervoor zorgen dat het elektriciteitsnet in alle gebieden hierop wordt voorbereid.

Ook oudere woningen kun je verduurzamen. Het is wel lastiger om bestaande oudere woningen, die vaak slecht geïsoleerd zijn, van het aardgas af te halen. Bij deze woningen is isolatie een belangrijke eerste stap. Daardoor is er minder warmte nodig en verhoog je het comfort. Doordat er vaak meer maatregelen nodig zijn om de woning te verduurzamen/aardgasvrij te maken, kan dit relatief duur uitvallen. Om het betaalbaar te houden, kun je kijken welke subsidies en regelingen beschikbaar zijn. Heb je een monumentaal pand? Dan kun je hier jouw mogelijkheden bekijken om te verduurzamen.

Alle financieringsopties en subsidiemogelijkheden vind je op deze pagina.
Dit zijn landelijke, provinciale en gemeentelijke regelingen waarvan je gebruik kunt maken om je huis te verduurzamen. 

Nu zijn de kosten voor warmte via een warmtenet gelijk aan de kosten voor aardgas. Dit is wettelijk aan elkaar gekoppeld en omdat er een ‘niet-meer-dan-anders’ principe geldt. In de vergelijking met de kosten voor aardgas, wordt vaak vergeten dat bij de vergelijking van kosten ook reserveringen voor afschrijving en jaarlijks onderhoud voor het warmtenet wordt gerekend. Dat alles zit verrekend in het vastrecht. Dat maakt uiteindelijk de investeringen en kosten gelijk.

Technisch gezien kan dit. Het is op dit moment echter niet betaalbaar te organiseren dat er meerdere leveranciers op één warmtenet zitten. Het warmtenet zal echter wel openstaan voor energie van restwarmtebronnen, mits het warmtenet deze energie kwijt kan. Zo zou er toch energie via andere partijen het warmtenet op kunnen. De landelijke discussie hierover loopt nog en zal in de nog komende Warmtewet worden geregeld.

In de Warmtevisie staan per buurt de voorlopige kansrijkste alternatieve warmteopties voor jouw buurt. De alternatieven voor aardgas die op deze kaart te zien zijn, staan nog niet vast. Dit is wat voorlopig als kansrijkste alternatief wordt gezien op basis van beschikbaarheid en technische mogelijkheden in jouw buurt. Deze alternatieve warmteopties worden nog samen met alle inwoners in de buurten verder besproken en uitgewerkt in wijkuitvoeringsplannen op maat.

De aanpassingen aan de woning blijven zo klein mogelijk. De cv-ketel wordt natuurlijk wel vervangen voor een vervangende set die op het warmtenet wordt aangesloten.

Er zijn verschillende subsidies en leningen beschikbaar in de gemeente Leeuwarden. Daarmee wordt de investering van verduurzaming kleiner. Bekijk de mogelijkheden op de pagina voor financiering en subsidies.

Om in de toekomst Leeuwarden mooi en leefbaar te houden, moeten we nu al nadenken over duurzame veranderingen.
De meeste mensen gebruiken nu nog aardgas om te koken en hun woning te verwarmen. Maar het gebruik van aardgas is niet goed voor ons klimaat en zorgt voor CO2-uitstoot.

Daarom gaan we op zoek naar duurzame energiebronnen zodat we in Nederland uiteindelijk in 2050 aardgasvrij zullen zijn. Stap voor stap gaan we hiermee aan de slag. Hier vind je de tijdlijn samengevat.

Het gemiddelde gasverbruik van huishoudens is ongeveer 1.200 m3 per jaar. Hiervan gaat zo’n 80% naar verwarming en 20% naar warm water, vooral voor douchen. Een klein percentage wordt maar gebruikt om mee te koken. Hoeveel gas een huishouden verbruikt is afhankelijk van het soort huis en het gasverbruik, het bouwjaar, isolatie, het gebruik van verwarming en het gebruik van water.

Waterstof wordt vaak genoemd als mogelijkheid om aardgas te vervangen. Deze techniek is op dit moment nog volop in ontwikkeling, maar het zal wel even duren voor het op grote schaal beschikbaar is. Een van de grote uitdagingen is nog de productie. Om waterstof te maken, heb je erg veel elektriciteit nodig. En als je die elektriciteit niet duurzaam opwekt, is waterstof geen schoon alternatief voor aardgas.

Dat kan zeker! Loop het stappenplan voor aardgasvrij wonen eens bij langs en bekijk welke stappen jij nog kunt zetten met jouw woning. Heb je behoefte aan inspirerende verhalen van andere inwoners die duurzame stappen zetten? Lees hun verhalen hier.

De eigenaar van de woning is degene die de kosten van de overstap naar een duurzaam alternatief betaalt. Als u huurder bent en wilt overstappen, moet u dit in overleg met de verhuurder doen. We begrijpen dat de verandering aan de woning (financiële) gevolgen hebben, daarom zijn wij continu met het Rijk in overleg over financiële regelingen en subsidies.

Bent u benieuwd naar de subsidie mogelijkheden? neem dan eens een kijkje op: Financiering en subsidies

Dit is afhankelijk van hoe je woont, waarvoor je gas gebruikt en de aardgasvrije techniek waarvoor je kiest. Als er een grote renovatie nodig is, zijn er waarschijnlijk meer investeringen nodig. Tegenover deze investeringen staan vaak weer besparingen, zoals bij het isoleren van jouw woning. Door goed te isoleren kun je energie besparen en dus kosten. Bovendien zijn er manieren om zelf energie op te wekken. Bijvoorbeeld door zonnepanelen te plaatsen.

Wilt u meer informatie over de subsidiemogelijkheden? Neem eens een kijkje op Financiering en subsidies.

Het is op dit moment een vrijblijvende keuze om wel of niet aan te sluiten bij een alternatief voor aardgas. Op lange termijn kan de gemeenteraad een besluit nemen om een wijk van het gas af te sluiten als er sprake is van een goed alternatief. Het wijkuitvoeringsplan biedt een mooie kans om mee te doen.

Ook gebouwen en appartementencomplexen moeten voor 2050 aardgasvrij zijn. Als lid van een VvE ga je samen met je medebewoners op zoek naar de beste oplossing. Welke maatregelen nodig zijn verschilt per VvE. Benieuwd wat je als VvE kunt doen? Neem eens een kijkje op deze informatiepagina.

Dit hangt vooral af van jouw huis, en hoe goed het geïsoleerd is. Hoe beter een huis geïsoleerd is hoe beter een warmtepomp toepasbaar is, denk hierbij aan vloer-, muur- of dakisolatie.

Een warmtepomp warmt het verwarmingswater meestal op van 35 tot 55 graden, een cv-ketel staat meestal afgesteld op 60 tot 80 graden. Een warmtepomp werkt dus met een lagere temperatuur. Daarmee kan je huis toch snel genoeg warm worden mits goed geïsoleerd, en als je radiatoren of de vloerverwarming (je afgiftesysteem) hiervoor geschikt zijn.

Als de cv-ketel aan vervanging toe is voordat de woning is aangesloten op een ander alternatief dan is het een oplossing om een cv-ketel te huren tijdens de overbruggingsperiode.  Soms is het ook mogelijk een gereviseerde cv-ketel met garantie te kopen. Het kan goedkoper zijn dan een nieuwe cv-ketel.

Ook met een nieuwe cv-ketel kun je al een eerste stap zetten richting aardgasvrij zoals een cv-ketel, gecombineerd met een zonneboiler of hybride warmtepomp.

Als je bij een woningcorporatie huurt, is de corporatie diegene die beslist over veranderingen aan de woning. Huur je van een particuliere woningeigenaar, dan zal deze eigenaar zelf investeren om de woning aardgasvrij te maken. Wil je al stappen zetten om energie te besparen? Neem contact op met de energiecoaches voor tips.

Dat hangt af van verschillende factoren. Bijvoorbeeld of er plannen zijn om de openbare ruimte op te knappen. Maar ook als de waterleidingen, riolering of elektriciteitsnetten vernieuwd moeten worden, kan dit een goed moment zijn om de buurt gelijk aardgasvrij te maken. Per buurt wordt onderzocht wat een logisch moment is om over te stappen. Hierbij hebben we ook gekeken naar de geschikte alternatieven voor een buurt. Dit wordt weergegeven in de Warmtevisie.

Meer informatie over de transitievisie warmte en het proces om tot een visie te komen is te vinden bij de vraag: Wat is de transitievisie warmte?

Als je niet meer bent aangesloten op het gasnet, kan je ook niet meer koken op gas. Je zal over moeten stappen op een elektrische manier van koken. De meest veilige en energiezuinige optie is koken op inductie. Koken op inductie heeft daarbij veel andere voordelen, zo is koken op inductie sneller, makkelijker schoon te maken en veiliger. Het gasfornuis kan alleen blijven staan als je kan overstappen op groen gas.

Als je je huis verkoopt, moet je zorgen voor een energielabel bij dat huis. Een huis met een A-label is het meest energiezuinig. Een huis met een G-label is het minst energiezuinig. Beetje bij beetje merk je dat mensen bij de koop van een woning steeds meer letten op het energielabel. Onderzoek laat zien dat bij huizen met een hoger energielabel de verkoopprijs 2% hoger ligt dan bij vergelijkbare huizen met een lager energielabel. Ook staan deze huizen gemiddeld minder lang te koop. Investeren in een duurzaam huis, kan zich dus terugbetalen bij de verkoop. Men verwacht dat deze invloed in de toekomst nog groter wordt.

Het aardgasvrij maken van uw woning levert winst op voor het klimaat. En het geeft jou een prettiger en comfortabel huis om in te wonen, en het kan voor een lagere energierekening zorgen.

Nee, u bent niet verplicht om voor het toekomstige voorkeursalternatief te kiezen. Wij gaan aan de hand van de uitgangspunten onderzoeken wat de beste oplossing is voor uw buurt. We houden hier onder andere rekening met het woningtype dat het meest voorkomt in een buurt en of er al een warmtenet of andere warmtebron dichtbij uw buurt ligt. Als uw woning afwijkt van het meest voorkomende woningtype in uw buurt, kan het zo zijn dat een andere warmteoptie mogelijk meer geschikt is voor uw woning. Bijvoorbeeld wanneer uw woning veel later of juist veel eerder gebouwd is. Maar ook wanneer uw woning wel overeenkomt met andere woningen uit de buurt bent u vrij om een ander alternatief te kiezen. U kunt zelf bepalen op welk duurzaam alternatief voor aardgas u overstapt.

Nee, de warmteoptie die op de kaart komt is op dat moment het voorkeursalternatief voor uw buurt als geheel. Dat is gebaseerd op de onderzoeken die we tot dan toe hebben uitgevoerd. De ontwikkeling in de techniek, maar ook in de kosten gaan snel. Daarom herzien we de Warmtevisie iedere 5 jaar. Zo kunnen we nieuwe ontwikkelingen verwerken en de denkrichting per buurt bijstellen waar dit nodig is.

De binnenstad van Leeuwarden is niet alleen boven de grond, maar ook onder de grond dichtbebouwd. In de binnenstad liggen enorm veel kabels en leidingen onder de grond. Daardoor is het lastig om bijvoorbeeld een warmtenet een plekje te geven in de ondergrond. Daarnaast is het lastig om bestaande woningen die slecht geïsoleerd zijn van het aardgas af te halen, bij deze woningen is isolatie een belangrijke eerste stap.